اسید نیتریک، اسیدی می باشد که دارای فرمول مولکولی HNO3 با جرم مولی ۶۳/۰۲ گرم بر مول و دانسیته ۱/۵۱ کیلوگرم بر لیتر است.
اسید نیتریک صنعتی را می توان جزء اسیدهای قوی و خورنده محسوب کرد و همچنین خاصیت اکسید کنندگی بالایی دارد.
اسید مذکور دارای دو آب ئیدراته با فرمول های H2O.HNO3 و ۳H2O.HNO3 است و بیشترین نقطه جوش اسید نیتریک ۱۲۰ درجه سانتیگراد بوده که البته به خلوص یا غلظت آن وابسته است.
شکل ظاهری اسید، شفاف و به حالت مایع هست و در خلوص ۱۰۰ درصدی پایدار نخواهد بود و سریعا تجزیه می شود، بنابراین هر چه رقیق تر باشد، پایدارتر خواهد بود.
تاریخچه:
در سال ۱۱۰۰ میلادی یا قرن یازدهم، دانشمندی به نام کبر با استفاده از روش تقطیر شوره با سولفات مس و زاج سفید، توانست اسید نیتریک را تولید نماید.
گلابر در قرن هفدهم با روش تقطیر این بار با تقطیر کردن شوره با اسید سولفوریک توانست اسید نیتریک قوی را تهیه کند.
در اواخر قرن هفدهم بود که گاوندیش با عبور دادن جرقه الکتریکی از مخلوط گازهای N2 و O2 ثابت نمود که اسید نیتریک از همین عناصر به وجود می آید.
در اواسط قرن ۱۸، دانشمندی به نام رویلی اثبات کرد که O2 و N2 می توانند از هوا گرفته شوند و برای بدست آوردن اکسیدهای نیتروژن با قوس الکتریکی کافی است آن دو را با یکدیگر ترکیب کنید.
چند سال بعد یعنی اوایل قرن نوزدهم، دو دانشمند نروژی با نام بیرکلند و اید توانستند واحد تولید اسید نیتریک را راه اندازی کنند ولی این کار نیاز به انرژی بالا بود و یک عیب محسوب می شد.
سال ۱۹۰۸ میلادی، استوالد و براور روش اکسیداسیون آمونیاک را با استفاده از یک کاتالیست پلاتینی را توسعه دادند و امروزه در کشور ایران از همین روش برای تولید اسید نیتریک استفاده می شود.
تولید:
جهت تولید اسید نیتریک سه مرحله نیاز است که در زیر به آنان اشاره خواهد شد:
اکسیداسیون آمونیاک در فشار پایین
جذب گاز دی اکسید نیتروژن در فشار بالا
سفید کردن یا بی رنگ کردن اسید در فشار پایین
NH3+5/2 O2———-NO+3/2 H20
NO+1/2 O2———–NO2
۳NO2+H20———–2HNO3+NO
برای رسیدن به اسید نیتریک و افزایش خلوص، از راکتور و برج جذب استفاده می شود که البته این ها مهم ترین تجهیزات محسوب می شوند.
واکنش های اول و دوم در راکتور انجام می گیرند که برای انجام گرفتن این واکنش ها نیاز به کمپرسور هوا، میکسر، کاتالیست پلاتین، شیر کنترل، فیلتراسیون و مبدل های حرارتی می باشد.
مرحله سوم یعنی جذب دی اکسید نیتروژن در آب و تولید اسید نیتریک در برج جذب انجام می شود.
کاربرد:
اسید نیتریک با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی که دارد، دارای کاربردهای کلیدی و مهمی است که در زیر به آنان اشاره می شود:
۱- خالص سازی فلزات طلا و پلاتین
۲- حل کردن فلزات نامحلول مثل نقره
۳- تولید کودهای ازته
۴- صنایع پلاستیک سازی
۵- تولید استر
۶- تولید مواد منفجره و نظامی
۷- تولید نمک
۸- عامل اکسید کننده
۹- اسید شویی تجهیزات صنعتی
۱۰- آبکاری
۱۱- مقاوم سازی در برابر خوردگی
۱۲- رنگ سازی
۱۳- داروسازی
۱۴- تولید نیترات آمونیوم
۱۵- تولید اسید سولفوریک
تولید کننده:
اسید نیتریک در کشور توسط دو مجتمع بزرگ به نام های پتروشیمی شیراز و پتروشیمی کارون واقع در استان خوزستان تولید می گردد و خلوص بالایی دارند و می توانید خیلی راحت آن را سفارش و خرید نمائید.
جابجایی، حمل و نقل و انبار:
اسید نیتریک با توجه به قدرت اکسید کنندگی و خوردگی ای که دارد باید در مخازن استنلس استیل، شیشه ای و یا آلومینیومی ذخیره گردد.
برای حمل و نقل آن از تانکرهای فولادی دارای پوشش ضد اسید یا پلاستیک استفاده می شود.
بسته بندی:
اسید نیتریک را اگر بخواهید به صورت فله ای خریداری نمائید از تانکرهای جاده ای مخصوص استفاده می شود.
نوع بسته بندی بشکه شده در قالب ۲۰، ۲۲۰ و ۱۰۰۰ لیتری نیز وجود دارد که طبق سفارش مشتری بارگیری انجام خواهد شد.
شناسایی خطرات:
اسید نیتریک به طور طبیعی غیر قابل اشتعال و غیر انفجاری است.
اسید نیتریک را می بایست از مواد آلی و اکسید کننده مثل پودر فلزات، H2S، آلکالین ها و چوب دور نگه داشت چون ترکیب شدن با این مواد واکنش انفجاری روی می دهد و NOx که سمی است شکل می گیرد.
کارهای لازم هنگام نشت:
هنگامی که اسید نیتریک نشت پیدا کرد می بایست مکان را ایزوله کرد و به افرادی که در آنجا هستند اطلاع داده شود و در خلاف جهت باد حرکت کنند.
اپراتورها می بایست لباس ضد اسید، دستکش و عینک به همراه داشته باشند و برای خنثی کردن آن می توان از کربنات سدیم، کربنات کلسیم و جوش شیرین استفاده کرد.
صادرات اسید نیتریک:
کار صادرات اسید نیتریک پروسه طولانی می باشد و به ندرت می توان آن را به کشورهای دور فرستاد. این امکان وجود دارد تا آن را به صورت فله ای و یا بشکه شده تحویل داد.
قیمت:
قیمت اسید نیتریک صنعتی بستگی به مقدار خلوص، پتروشیمی تولید کننده و بسته بندی دارد و نمی توان یک نرخ ثابتی برای آن در نظر گرفت.
بازار محصولات شیمیایی ایران در تلاش است تا اسید نیتریک را در انواع بسته بندی و خلوص با بهترین قیمت عرضه کند.
- تبلیغات:
